Naamwoordelijk gezegde

O.a. koppelwerkwoord en naamwoordelijk deel

Algemeen

Leerlingen leren het naamwoordelijk gezegde en daarbij het koppelwerkwoord en naamwoordelijk deel herkennen.

Belang

Het is handig om het naamwoordelijk gezegde te herkennen, zodat je de functie van de zinsdelen beter begrijpt.

Introductie

Laat de zinnen zien op het digibord (dezelfde zinnen, maar met verschillende koppelwerkwoorden erin). En vraag: wat zie je? Wat valt op? Zou je deze zinnen met nog andere woorden kunnen bedenken?

Leg dan het doel van de les uit, waarbij je het koppelwerkwoord en naamwoordelijk deel noemt.

Instructie

Leg dan het verschil uit tussen naamwoordelijk en werkwoordelijk gezegde.

Laat zien door middel van een voorbeeld (zie digibord) waar het koppelwerkwoord en naamwoordelijk deel in de zin staan. Hierin staan linkjes naar uitleg pagina’s over het koppelwerkwoord en naamwoordelijk deel (zie extra uitleg pagina’s). Op deze uitleg pagina’s staat ook weer een linkje terug naar deze pagina, om verder te gaan met de les.

Geef dan welke stappen je zet om te bepalen of er een naamwoordelijk gezegde in de zin zit.

Geef dan een voorbeeld en stel de drie vragen om te bepalen of er een naamwoordelijk gezegde in zit en ga de kenmerken van het naamwoordelijk deel na om die te vinden in de zin (zie digibord).

Bespreek dan het belang van het herkennen van het naamwoordelijk gezegde.

Extra uitleg pagina’s
Vraag de leerlingen of ze kunnen bedenken waarom het zo heet (koppelwerkwoord: je koppelt het onderwerp aan het naamwoordelijk deel). Geef daarbij een voorbeeld.

Leg uit dat een werkwoord aan de volgende drie voorwaarden moet voldoen om het een koppelwerkwoord te kunnen noemen en geef voorbeelden.
• Het is een vorm van een van deze: zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen. Vraag eventueel of ze een zin kunnen maken met een van deze werkwoorden.
• Een koppelwerkwoord kun je vervangen door een ander koppelwerkwoord. Vraag of ze het koppelwerkwoord in de voorbeeldzin door nog andere koppelwerkwoorden kunnen vervangen.
• Het gaat enkel om de koppeling tussen onderwerp en een eigenschap of toestand, niet om een zelfstandig werkwoord.

Leg dan uit wat de kenmerken zijn van het naamwoordelijk deel.

Inoefening

De leerlingen bepalen eerst welke woorden het naamwoordelijk gezegde vormen. In de volgende opgave kiezen ze de juiste woordsoort. In de derde opgave bepalen ze in welke zin het naamwoordelijk gezegde is weergegeven.

Afsluiting

Herhaal het doel en vraag nog eens waarom het belangrijk is om dit te leren.

Geef dan een korte samenvatting van de regels over het naamwoordelijk gezegde.

Dan doe je het volgende spel. Je laat de zinnen zien. De leerling gaat staan als hij denkt dat er een koppelwerkwoord in staat en blijft zitten als hij denkt dat er een zelfstandig werkwoord in staat. Je kunt ook zelf zinnen bedenken.

Suggestie

Leg met een voorbeeld uit dat een koppelwerkwoord in een andere context ook een zelfstandig werkwoord kan zijn. Geef elk tweetal een koppelwerkwoord en laat ze daarmee zinnen bedenken die ze kunnen weergeven in een tekening. Per tweetal krijg je dus twee tekeningen: één over een zin met een koppelwerkwoord, één over een zin met een zelfstandig werkwoord, zoals in het voorbeeld. Na afloop laat elk tweetal de tekeningen zien / hang je de tekeningen op in het lokaal en laat je de klas raden in welke zin met bijbehorende tekening een koppelwerkwoord verstopt zit.