Leerlijn Taal
Stilistiek & Semantiek ⟩Stijlfiguren
Pleonasme
3F 7,8
Toelichting
Een pleonasme is een van de stijlfouten. Stijlfouten zijn fouten tegen de goede stijl. Vaak gaat het om onjuist weergegeven uitdrukkingen, een verkeerde woordkeuze of zinnen die ontsporen. In sommige gevallen gebruiken auteurs dergelijke afwijkingen met opzet; dan worden het stijlfiguren genoemd en wordt er (meestal) geen bezwaar tegen gemaakt. Het pleonasme hoort bij de drie meest bekende stijlfouten samen met tautologie en contaminatie.
Bij een pleonasme wordt een eigenschap die sowieso al hoort bij hetgeen genoemd wordt ook genoemd.
Ik teken een ronde cirkel op papier.
Een cirkel is altijd rond, daarom is het dubbelop om ook nog eens te zeggen dat de cirkel rond is.
Bij een pleonasme geef je dus informatie die eigenlijk niet nodig is. Dit maakt een tekst overbodig langer en daarom wordt gesproken van een stijlfout. Als er bewust een pleonasme is gebruikt is dit een stijlfiguur. Je gebruikt het bijvoorbeeld om de nadruk op een eigenschap te leggen.
Voorbeeld
De houten boomstam
Het natte water
Het groene gras
De ronde cirkel
De vieze stank
Het uiterste limiet
Instructietip
Laat leerlingen in groepjes een poster maken met daarop zoveel mogelijk pleonasmen. Waar mogelijk zou een tekening waaruit de eigenschap blijkt een mooie toevoeging zijn.