Automatiseren bij rekenen
Het automatiseren van rekenvaardigheden speelt een essentiële rol in het basisonderwijs. Het stelt leerlingen in staat om snel en uit het hoofd te rekenen, waardoor ze niet alleen sneller sommen kunnen oplossen, maar ook een stevige basis leggen voor complexere rekensommen en -vaardigheden.
Wat is automatiseren?
Automatiseren bij rekenen is het vlot en routinematig uitvoeren van rekenhandelingen. Denk aan het snel oplossen van sommen zonder lang na te denken. Dit gebeurt meestal uit het hoofd, maar er kan ook een kleine tussenstap of denkstap gebruikt worden. Als je de basisrekenvaardigheden goed hebt geautomatiseerd, hoef je je minder in te spannen bij het oplossen van moeilijkere rekentaken.
In het basisonderwijs is automatiseren essentieel voor een stevige rekenbasis. Daarom is het ook een van de SLO kerndoelen van het basisonderwijs (kerndoel 27).
Waarom is automatiseren belangrijk bij rekenen?
In het primaire onderwijs leren kinderen rekenvaardigheden automatiseren, omdat dit veel voordelen heeft.
Om te beginnen zorgt automatisering ervoor dat leerlingen rekenkundige handelingen sneller kunnen doen. Als ze basisvaardigheden zoals optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen hebben geautomatiseerd, kunnen ze antwoorden halen uit hun langetermijngeheugen, zonder hun werkgeheugen te belasten.
Doordat er dan meer werkgeheugen overblijft voor complexere rekenproblemen, kunnen leerlingen zich daarop concentreren zonder tijd en energie te verspillen aan eenvoudige berekeningen. Hierdoor kunnen ze niet alleen efficiënter en effectiever werken, maar leggen ze ook een stevige basis voor toekomstige reken- en wiskundevaardigheden, zowel op de basisschool als later op de middelbare school.
Onderzoek toont bovendien aan dat oefenen met automatiseren niet alleen zorgt voor snellere berekeningen, maar ook de kans op fouten verkleint.
Tip: Bij Gynzy hebben we diverse hulpmiddelen en lessen om rekenvaardigheden te automatiseren, zoals het optellen tot en met 10 en de tafels van 2, 5 en 10.
Wat is het verschil tussen automatiseren en memoriseren?
Automatiseren en memoriseren hebben allebei te maken met snel rekenen. Hoewel deze termen vaak door elkaar gehaald worden, bestaat er wel een verschil tussen beide.
Bij automatiseren kan er nog een tussenstap zijn bij een som, terwijl bij memoriseren het antwoord direct en zonder nadenken opgezegd kan worden. Memoriseren gaat dus een stap verder: de som en het antwoord zijn volledig uit het hoofd geleerd.
Voor welke groepen is automatiseren belangrijk?
Automatiseren is vooral belangrijk in de onder- en middenbouw van de basisschool: groep 3 tot en met groep 6. In die jaren leggen leerlingen de basis voor hun rekenvaardigheden, zodat ze later in de bovenbouw klaar zijn voor moeilijkere rekenopgaven.
Om deze kennis te onderhouden, is het ook in de bovenbouw van belang om regelmatig te blijven oefenen met deze rekenvaardigheden.
Welke rekenvaardigheden kun je automatiseren?
Wanneer we spreken over automatiseren bij rekenen op de basisschool, worden meestal vier belangrijke basisvaardigheden bedoeld:
Optellen
Aftrekken
Vermenigvuldigen
Delen
Hier zijn een aantal voorbeelden van rekenvaardigheden die op de basisschool worden geautomatiseerd:
Herkennen en afmaken van een getallenrij
Splitsen van getallen t/m 10
Optellen en aftrekken t/m 100
Tafels en deeltafels t/m 10
Automatiseren oefenen
Automatiseren oefenen met adaptieve opgaven
Met adaptieve opgaven kun je het automatiseren van rekenvaardigheden beter ondersteunen. Hierbij passen de oefeningen zich aan op het niveau en de behoeften van elke leerling. Dit betekent dat ze in hun eigen tempo kunnen oefenen en vooruitgaan.
Bij adaptief oefenen worden de opgaven moeilijker naarmate leerlingen meer tijd krijgen om antwoord te geven en afhankelijk van de grootte van de getallen. Door adaptieve opgaven te gebruiken bij het automatiseren van rekenvaardigheden, kunnen leerlingen hun vaardigheden geleidelijk verbeteren en hun automatisering versterken, terwijl ze zich zelfverzekerd en bekwaam voelen.
Automatiseren met Gynzy
In Gynzy kun je leerlingen extra laten oefenen met automatiseren, zoals tafels, splitsingen, optellen en andere leerdoelen. Ga in Gynzy naar ‘Bundels’ en zoek naar ‘ automatiseren’ om een set met deze specifieke leerdoelen klaar te zetten.
Automatiseren oefenen op het digibord
Als leerkracht kun je het automatiseren van rekenvaardigheden effectief ondersteunen met behulp van digitale leermiddelen zoals een digibord. Met geschikte software geeft een digibord leerkrachten de mogelijkheden om les te geven met interactieve activiteiten, spelletjes en oefeningen, die specifiek gericht zijn op het automatiseren van bijvoorbeeld rekenvaardigheden.
Bovendien kun je met een digibord gezamenlijk oefenen, waarbij leerlingen actief meedoen en directe feedback krijgen. Bijvoorbeeld met deze Gynzy tool om tafels en deeltafels te oefenen.
Wat als automatiseren niet lukt?
Soms hebben leerlingen moeite met het automatiseren van rekenvaardigheden. Als automatiseren niet goed lukt, is het belangrijk om gerichte ondersteuning te bieden.
Leerkrachten kunnen de lessen en instructies aanpassen zodat ze passen bij wat de leerling nodig heeft. Meer oefenen en herhalen, visuele hulpmiddelen zoals rekenkaarten of digitale tools gebruiken, en teruggaan naar een basisstrategie in het leerproces kunnen helpen bij het versterken van het automatiseren. Adaptieve software zoals Gynzy is speciaal ontwikkeld om elke leerling op zijn of haar eigen niveau te begeleiden.
Rekenen automatiseren in Gynzy
Tools
Gebruik verschillende tools van Gynzy op het digibord om automatisering te oefenen. Gebruik bijvoorbeeld de tool Automatiseren tafels en deeltafels om te oefenen tegen de klok of genereer rijtjes sommen met de tool Bordsommen.
Activiteiten
Kies een activiteit rondom de tafels en deeltafels, zoals de energizer Beweegbreak: Tafels. Of laat de leerlingen bewegen met de oefening Joggen & Flitsen: Verliefde harten.
Kids Tools
Laat leerlingen educatieve spellen spelen om het automatiseren te oefenen. Een voorbeeld is het spel Fruitpiraat - tafels.
Leerdoelen
Binnen onze rekenleerlijn hebben we verschillende leerdoelen om het automatiseren te oefenen. Zo is in de leerlijn van leerjaar 3 het automatiseren van splitsingen, plus- en minsommen t/m 10 te vinden. In de leerlijn van leerjaar 4 het automatiseren van de tafels en van leerjaar 5 het automatiseren van de deeltafels. Zet deze leerdoelen voor leerlingen klaar als setje leerdoelen in een Bundel.
Wereld | Leerdoel | Leerjaar |
Getalbegrip | Automatiseren van splitsingen van het getal 10 | 3, 4 |
Automatiseren van splitsingen van de getallen t/m 10 | 3, 4 | |
Optellen & Aftrekken | Automatiseren optellen t/m 10 | 3 |
Automatiseren optellen t/m 20 zonder tientaloverschrijding | 4 | |
Automatiseren optellen t/m 20 met tientaloverschrijding | 4 | |
Automatiseren optellen t/m 100 | 5 | |
Automatiseren aftrekken t/m 10 | 3 | |
Automatiseren aftrekken t/m 20 zonder tientaloverschrijding | 4 | |
Automatiseren aftrekken t/m 20 met tientaloverschrijding | 4 | |
Automatiseren aftrekken t/m 100 | 5 | |
Automatiseren optellen en aftrekken t/m 10 | 3 | |
Automatiseren optellen en aftrekken t/m 20 | 4 | |
Automatiseren optellen en aftrekken t/m 100 | 5 | |
Vermenigvuldigen & Delen | Automatiseren dubbelen t/m 20 | 4 |
Automatiseren van de tafel van 2 | 4 | |
Automatiseren van de tafel van 5 | 4 | |
Automatiseren van de tafel van 10 | 4 | |
Automatiseren van de tafel van 2, 5 en 10 | 5 | |
Automatiseren van de tafel van 3 | 5 | |
Automatiseren van de tafel van 4 | 5 | |
Automatiseren van de tafel van 6 | 5 | |
Automatiseren van de tafel van 3, 4 en 6 | 5 | |
Automatiseren van de tafel van 7 | 5 | |
Automatiseren van de tafel van 8 | 5 | |
Automatiseren van de tafel van 9 | 5 | |
Automatiseren van de tafel van 7, 8 en 9 | 5 | |
Automatiseren van de tafels van 1 t/m 10 | 5 | |
Automatiseren van de tafel van 11 | 6 | |
Automatiseren van de tafel van 12 | 6 | |
Automatiseren van de tafel van 15 | 6 | |
Automatiseren van de tafel van 25 | 6 | |
Automatiseren halveren t/m 20 | 4 | |
Automatiseren van de deeltafels van 1 t/m 10 | 5 | |
Automatiseren tafels en deeltafels | 5 | |
Automatiseren optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen t/m 100 | 5 |
Over Gynzy
Gynzy is een onafhankelijk leerplatform waar leerlingen in het basisonderwijs kunnen leren op hun eigen niveau. Met meer dan 500.000 opgaven kunnen scholen en leerkrachten Gynzy aanvullend gebruiken bij 31 van de meest gebruikte lesmethodes voor rekenen en spelling.